Συχνές Ερωτήσεις

«Αν το σπέρμα έχει απόχρωση προς το σκουριασμένο κόκκινο ή ροζ, τότε υπάρχει πρόβλημα». «Οποιαδήποτε ερυθρότητα στο σπέρμα του άνδρα -ειδικά εάν συνεχίζεται πέρα από μερικές ημέρες- πρέπει να διερευνηθεί από γιατρό, καθώς υποδεικνύοντας την παρουσία αίματος. Αυτό μπορεί να οφείλεται σε φλεγμονή που προκαλείται από σεξουαλικά μεταδιδόμενα νοσήματα (ΣΜΝ), καθώς και άλλες λοιμώξεις και ιατρικές παθήσεις, όπως τα προβλήματα του προστάτη, τα οποία πρέπει οπωσδήποτε να διερευνηθούν». Η παρουσία αίματος στο σπέρμα είναι γνωστή ως αιματοσπερμία. Σε σπάνιες περιπτώσεις μπορεί να είναι σημάδι σοβαρής υπέρτασης, διαταραχής πήξης του αίματος ή και κάποιου καρκίνου.

Εκτός από τα ούρα στην ουρήθρα που προσδίδουν μια κίτρινη απόχρωση στο σπέρμα ή τις περιπτώσεις ανδρών που έχουν από φυσικού τους κιτρινωπό σπέρμα, αυτό το χρώμα μπορεί να υποδηλώνει μια σειρά από προβλήματα υγείας. Αυτά περιλαμβάνουν τον ίκτερο, τα αυξημένα λευκά αιμοσφαίρια ή κάποιο ΣΜΝ. Επίσης, η κατανάλωση τροφίμων που περιέχουν κίτρινη βαφή μπορεί να επηρεάσουν το χρώμα του σπέρματος αλλά και οι αραιές εκσπερματίσεις. Τέλος, μια πιθανή παρενέργεια ορισμένων φαρμάκων είναι να δίνουν κιτρινωπή απόχρωση στο σπέρμα.

Αυτό το χρώμα μπορεί να αποτελεί ένδειξη πιθανής μόλυνσης του προστάτη ή των περιβαλλόντων ιστών. Μια λοίμωξη του προστάτη συμβαίνει όταν τα βακτήρια στα ούρα διαρρέουν στον προστάτη. Σε αυτή την περίπτωση συστήνεται να κάνετε πλήρη μικροβιολογικό έλεγχο του σπέρματος.

1. Σπερμοδιάγραμμα (εάν το 1ο είναι παθολογικό, συστήνεται επανάληψη σε 2 μήνες)
2. Οι κρίσιμες 72 ημέρες
3. Έλεγχος για Hepatitis B antigen, Hepatitis C & HIV antibodies, VDRL
4. Καρυότυπος και ανωμαλίες του Υ χρωμοσώματος, εάν ο αριθμός είναι μικρότερος των 5 εκατομμυρίων ανά ml.

1. Ιδιοπαθής υπογονιμότητα (δεν αναγνωρίζεται αιτία) (32%)
2. Κιρσοκήλη (17%)
3. Ενδοκρινικά αίτια (9%)
4. Λοιμώξεις (9%)
5. Κρυψορχία (8%)
6. Σεξουαλικές διαταραχές (6%)
7. Συστηματικές παθήσεις (5%)
8. Αντισπερματικά αντισώματα (4%)
9. Όγκοι όρχεων (2%)
10. Απόφραξη (1%)
11. Λοιπές αιτίες (7%)

Σε μια πρόσφατή μελέτη του 2019 ο Dr. Ashley Tiegs, δήλωσε ότι η μείωση του σπέρματος καθώς και η ποιότητα καθοδηγείται πιθανώς από περιβαλλοντικούς παράγοντες όπως το κάπνισμα, το άγχος, παχυσαρκία και η έκθεση των πλαστικών σε χημικά. Το ποσοστό των ανδρών που χρήζουν θεραπεία γονιμότητας έχει αυξηθεί από 12,4% το 2004 σε 21,3% το 2017. Πρόκειται για μια τεράστια αύξηση κατά 72% και αντιπροσωπεύει το 9% του συνολικού ανδρικού πληθυσμού στην Ευρώπη και τις ΗΠΑ.

Οι συμβατικοί παράγοντες που επηρεάζουν την ανδρική υπογονιμότητα μπορεί να οφείλονται σε ορμονικές διαταραχές, γενετικά ή ανατομικά προβλήματα, σε λοίμωξεις όπως χλαμύδια, γονόρροια ή προστατίτιδα, σε κιρσοκήλες , σε χειρουργικές επεμβάσεις στους όρχεις, στην υπερθέρμανση των όρχεων, σε ορισμένα φάρμακα, συμπεριλαμβανομένης της τεστοστερόνης ως θεραπεία αντικατάστασης, σε μακροχρόνια χρήση αναβολικών, σε φάρμακα για τον καρκίνο καθώς και ορισμένα αντιβιοτικά και αντικαταθλιπτικά

η παχυσαρκία, το άγχος (υψηλή κορτιζόλη, χαμηλή τεστοστερόνη), το υπερβολικό οξειδωτικό στρες, οι τοξίνες στα πλαστικά, φυτοφάρμακα, βαρέα μέταλλα, η υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ, το κάπνισμα και η χρήση ουσιών όπως μαριχουάνα ή κοκαΐνη, οι ακτινοβολίες, η ραδιενέργεια, τα ηλεκτρομαγνητικά πεδία (ΗΜΠ), λοιμώξεις όπως CMV, η παρωτίτιδα ως ενήλικας, η κακή διατροφή, η έλλειψη ψευδαργύρου, σεληνίου, βιταμινών A, D, E, η έλλειψη αντιοξειδωτικών, το υπερβολικό επεξεργασμένο κρέας, τα τρανς λιπαρά.

Σύμφωνα με τα τελευταία δεδομένα (2020) του ΠΟΥ, η παχυσαρκία είναι μια παγκόσμια επιδημία, που πλήττει περισσότερα από 650 εκατομμύρια ενήλικες. Η παχυσαρκία σε άνδρες αναπαραγωγικής ηλικίας μπορεί να επιδεινώσει τη στειρότητα των ανδρικών παραγόντων μέσω ενδοκρινικών ανωμαλιών σχετιζόμενες με την σπερματογένεση. Σε παχύσαρκους άνδρες έχει αποδειχτεί μείωση του ποσοστού εγκυμοσύνης μετά από υποβοηθούμενη αναπαραγωγή.

Το ψυχολογικό στρες μπορεί να συμβάλει στη στειρότητα τόσο στους άνδρες όσο και στις γυναίκες. Οι περισσότεροι άνδρες υποστηρίζουν ότι η στειρότητα είναι μια ψυχική, σωματική και κοινωνικά απαιτητική κατάσταση. Η κατάθλιψη και το άγχος σε υπογόνιμους άνδρες σχετίζονται με χαμηλότερη έκκριση της SHBG (Sex hormone-binding globulin) και της DHEA-S (θειικής δεϋδροεπιανδροστερόνης) και υψηλότερη έκκριση κορτιζόλης και προλακτίνης. Η κατάθλιψη και το άγχος στους άνδρες φαίνεται να προκαλεί μειωμένο όγκο και πυκνότητα σπέρματος.

Ο ψευδάργυρος παίζει σημαντικό ρόλο  στην ανάπτυξη  των όρχεων και του μεταβολισμού της τεστοστερόνης, και οι δύο από τις οποίες είναι σημαντικές για την ανάπτυξη υγιούς σπέρματος. Σε χαμηλές συγκεντρώσεις έχει αντι-αποπτωτικό αποτέλεσμα (προστατεύει τα κύτταρα από αυτοπρογραμματισμένο θάνατο) ενώ σε υψηλές συγκεντρώσεις μπορεί να προκαλέσουν απόπτωση, γι΄αυτό και προτείνεται να μετριέται πάντα.

Η βιταμίνη D παίζει καθοριστικό ρόλο στη ρύθμιση  της ανδρικής γονιμότητας. Αυξάνει την προοδευτική κινητικότητα και τη μορφολογία των σπερματοζωαρίων. Επίσης συντελεί στην ωρίμανση και βιωσιμότητα τους. Επιπρόσθετα, εκτός  από την  ποιότητα του σπέρματος, φαίνεται να σχετίζεται και με τα επίπεδα των ανδρογόνων, καθώς βρέθηκε ότι σε άνδρες με επάρκεια σε βιταμίνη D είχαν υψηλότερα επίπεδα   συγκεντρώσεων της ολικής τεστοστερόνης και χαμηλότερες συγκεντρώσεις της SHBG, E2 και LH.

Το φυλλικό οξύ παίζει σημαντικό ρόλο  στη σύνθεση του DNA του σπέρματος. Το φυλλικό οξύ για να μετατραπεί στη βιολογικά ενεργή μορφή του, εξαρτάται  από  την επάρκεια και διαθεσιμότητα άλλων θρεπτικών ουσιών, όπως η βιταμίνη Β12 και ο ψευδάργυρος, τα οποία και πρέπει να μετρούνται  μαζί  με το φυλλικό οξύ σε περιπτώσεις υπογονιμότητας

Η βιταμίνη Α είναι πολύ σημαντική για τη σπερματογένεση. Η έλλειψη της σχετίζεται με την υπογονιμότητα και στην απουσία της η σπερματογένεση σταματά νωρίτερα (στο στάδιο της προ-λεπτοταινίας). Ανεπάρκεια της βιταμίνης Α επηρεάζει αρνητικά την έκκριση τεστοστερόνης.

Οι ασθενείς με δυσανεξία στη γλουτένη εμφανίζουν διαταραχές στη μορφολογία και στην κινητικότητα του σπέρματος με βιοχημική εικόνα ανάλογη με αυτήν της αντίστασης στα ανδρογόνα (αυξημένες συγκεντρώσεις LH και TESTO).

Ο ψευδάργυρος (Zn) είναι ένα από τα πιο σημαντικά ιχνοστοιχεία στον άνθρωπο και έχει μοναδικές ιδιότητες, ειδικά στους άνδρες. Η αντιοξειδωτική του δράσηείναι ένα από αυτά. Τα αυξημένα επίπεδα (ROS) στο σπερματικό πλάσμα τόσο σε στείρους άνδρες όσο και σε καπνιστές επηρεάζουν το περιεχόμενο του Zn με τρόπο που να επηρεάζεται επίσης η φυσιολογία των σπερματοζωαρίων. Επιπλέον, ο ψευδάργυροςδρα ως τοξική επίδρασηστα βαρέα μέταλλακαθώς καιως εξισορροπιστής ορμονών.Ο ψευδάργυρος μπορεί να συνεισφέρει στη γονιμότητα των ανδρών που έχουν χαμηλά επίπεδα τεστοστερόνης. Επίσης φάνηκε να επιδρά θετικά στην ποσότητα του σπέρματος. Η ανεπάρκεια Zn εμποδίζει τη σπερματογένεση και είναι ένας λόγος μορφολογικών ανωμαλιών των σπερματοζωαρίων. Ο ψευδάργυρος είναι απαραίτητος για τη γονιμότητα των ανδρών. Θα μπορούσε να θεωρηθεί ως θρεπτικός δείκτης με πολλές δυνατότητες πρόληψης, διάγνωσηςκαι θεραπείας της ανδρικής υπογονιμότητας.

Η τήρηση μιας υγιεινής διατροφής, όπως τρόφιμα πλούσια σε λιπαρά οξέα ωμέγα-3 (οστρακοειδήκαιθαλασσινά), χαμηλά σε κορεσμένα λιπαρά οξέα και trans λιπαρά οξέα, πουλερικά, λαχανικά, φρούτα, γαλακτοκομικά και αποβουτυρωμένο γάλα με χαμηλά λιπαρά παράλληλα με την καθημερινή άσκηση, θα μπορούσε να βελτιώσει την ποιότητα του σπέρματος. Αντίθετα μια διατροφή πλούσια σε επεξεργασμένο κρέας, τροφές σόγιας, υπερβολική κατανάλωση υδατανθράκων, γαλακτοκομικά με πλήρες λίπος,καφές, αλκοόλ και γλυκά, εμποδίζουν στη βελτίωση του.

Σημαντικό ρόλο στη γονιμότητα ενός άνδρα παίζει η θερμοκρασία που επικρατεί στους όρχεις, δηλαδή εκεί που παράγονται τα σπερματοζωάρια.Για να παραχθούν φυσιολογικά σπερματοζωάρια πρέπει η θερμοκρασία να είναι 4°Cχαμηλότερη από τη θερμοκρασία του σώματος.Υπάρχει λοιπόν λόγος που οι δύο σάκοι παραγωγής σπερματοζωαρίων βρίσκονται έξω από το ανδρικό σώμα. Εάν λοιπόν η περιοχή εκτίθεται σε αυξημένες θερμοκρασίες(σάουνα, φορητοί υπολογιστές, σφιχτά ρούχα, ποδηλασία, κινητά τηλέφωνα στην τσέπη κατά την συνομιλία,πυρετός, παχυσαρκία λόγω λίπους στο όσχεο όπου δρα θερμομονωτικά, κλπ.)τα σπερματοζωάρια αρχίζουν να πεθαίνουν.Σεμιαανάλυση σπέρματος αυτό σημαίνει μειωμένη κινητικότητα. Εάν η έκθεση στη θερμότητα είναι παρατεταμένη, μπορεί να επηρεάσει τις διαδικασίες παραγωγής σπέρματος, προκαλώντας λιγότερη παραγωγή σπέρματος.Αυτό σημαίνειμειωμένος αριθμός σπερματοζωαρίων και ανώμαλη μορφολογία όπου συχνά συνοδεύεται από μειωμένη κινητικότητα.

Η μακροχρόνια έκθεση σε ηλεκτρομαγνητικά πεδία(ΗΜΠ), φυτοφάρμακα, βαρέαμέταλλα, σε υψηλές συγκεντρώσεις,που υπερβαίνει τις περιβαλλοντικές εκθέσεις, ασκεί τοξικές επιδράσεις στα σπερματοζωάρια.Οι φθαλικές ενώσεις για παράδειγμα, χρησιμοποιούνται κυρίως ως πλαστικοποιητέςκαι αυξάνουν την ευελιξία, την ανθεκτικότητα, και την μακροζωία των πλαστικών. Συγκαταλέγονται στηνμεγάλη ποικιλία τοξινών για το περιβάλλον,διακυβεύοντας την ανδρική γονιμότητα προκαλώντας μια κατάσταση οξειδωτικού στρες στο όρχεις. Μειώνουντησπερματογόνο διαδικασία με την πρόκληση οξειδωτικού στρες και απόπτωσης σταβλαστοκύτταρα ή στα κύτταρα sertoli και έτσι εμποδίζουν τη σπερματογένεση. Βλάπτουν επίσης τη λειτουργία των κυττάρων Leydig προκαλώντας ROSκαιοδηγούν στη μείωση των επιπέδων των στεροειδών ενζύμων. Πολλές μελέτες αποκάλυψαν τις επιβλαβείς επιπτώσεις των ΗΜΠ από τα κινητά τηλέφωνα, τους φορητούς υπολογιστές και άλλες ηλεκτρικές συσκευές μειώνοντας τον αριθμό σπερματοζωαρίων, την κινητικότητα, τηβιωσιμότητα και τη φυσιολογική μορφολογία.

Το κάπνισμα έχει σημαντικές επιβλαβείς επιπτώσεις τόσο στη γονιμότητα όσο και στην αναπαραγωγή. Ο καπνός περιέχει περισσότερα από 4.000 είδη συστατικών, συμπεριλαμβανομένων νικοτίνη,πίσσα, μονοξείδιο του άνθρακα, πολυκυκλικοί αρωματικοί υδρογονάνθρακες και βαρέα μέταλλα. Οι περισσότερες μελέτες σε καπνιστές έχουν αναφέρει, μειωμένη ποιότητα σπέρματος, δυσλειτουργία του συστήματος, μειωμένη σπερματογένεση καθώς και ωρίμανση του σπέρματος. Υποκείμενες σε αυτές τις επιδράσεις είναι το αυξημένο οξειδωτικό στρες, η βλάβη στο DNA και η απόπτωση. Αυτό μπορεί να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στη συνολική επίδραση του καπνίσματος στην ανδρική γονιμότητα.

Το ψυχολογικό στρες μπορεί να συμβάλει στη στειρότητα τόσο στους άνδρες όσο και στις γυναίκες. Οι περισσότεροι άνδρες υποστηρίζουν ότι η στειρότητα είναι μια ψυχική, σωματική και κοινωνικά απαιτητική κατάσταση. Η κατάθλιψη και το άγχος σε υπογόνιμους άνδρες σχετίζονται με χαμηλότερη έκκριση της SHBG (Sex hormone-binding globulin) και της DHEA-S (θειικής δεϋδροεπιανδροστερόνης) και υψηλότερη έκκριση κορτιζόλης και προλακτίνης. Η κατάθλιψη και το άγχος στους άνδρες φαίνεται να προκαλεί μειωμένο όγκο και πυκνότητα σπέρματος