Εισαγωγή
Ένα πρώτο βήμα για την διερεύνηση της ανδρικής υπογονιμότητας αποτελεί το σπερμοδιάγραμμα. Ωστόσο, σύμφωνα με νεότερες μελέτες το 40% των υπογόνιμων ανδρών μπορεί να έχει φυσιολογικές μετρήσεις σπέρματος. Σε αυτές τις περιπτώσεις, η υποκρύπτουσα υπογονιμότητα είναι δυνατόν να ανιχνευθεί με περαιτέρω, εξειδικευμένους ελέγχους.
Η βαθύτερη διερεύνηση του ανδρικού παράγοντα λοιπόν, απαιτεί τη διενέργεια διαγνωστικών τεστ, όπως η μέτρηση του οξειδωτικού στρες και το ποσοστό κατακερματισμού του DNA του σπερματος.
Τι είναι το Οξειδωτικό Στρες
Το οξειδωτικό στρες φαίνεται να είναι ο “κρυφός” εχθρός για το σπέρμα. Είναι αποτέλεσμα της παραγωγής ελεύθερων ριζών οξυγόνου από τα κύτταρα. Η παραγωγή ελεύθερων ριζών σε μικρές ποσότητες είναι φυσιολογική και απαραίτητη διαδικασία για την ομαλή λειτουργία των κυττάρων, το οποίο ισχύει και για την περίπτωση των σπερματοζωαρίων.
Ωστόσο, διάφοροι στρεσογόνοι περιβαλλοντικοί παράγοντες (κάπνισμα, κατανάλωση αλκοόλ, άσκηση, κ.ά.) μπορεί να οδηγήσουν στη δραματική αύξηση των ελεύθερων ριζών, γεγονός που επηρεάζει σημαντικά τις φυσιολογικές κυτταρικές λειτουργίες.
Ειδικότερα, το οξειδωτικό στρες στο σπέρμα είναι ένας βασικός αιτιολογικός παράγοντας της ανδρικής υπογονιμότητας, ιδίως στην ιδιοπαθή και ανεξήγητη υπογονιμότητα, καθώς συνδέεται με τον κατακερματισμό του DNA των σπερματοζωαρίων.
Γιατί Μετράμε το Οξειδωτικό Στρες
Η μέτρηση του οξειδωτικού στρες είναι ενδεικτική της ικανότητας του σπερματοζωαρίου να απομακρύνει τις ελεύθερες ρίζες οξυγόνου ή άλλες οξειδωτικές ουσίες, ώστε να αντιστραφούν οι αρνητικές επιπτώσεις τους στη φυσιολογική λειτουργία τους.
Είναι ένα διαγνωστικό τεστ που εκτιμά άμεσα και ποσοτικά τα επίπεδα οξειδωτικού στρες στο δείγμα σπέρματος του άντρα και παρέχει σημαντικές διαγνωστικές πληροφορίες, σε συνδυασμό με το σπερμοδιάγραμμα. Έως το 80% των αιτίων πίσω από την ανδρική υπογονιμότητα είναι συνδεδεμένο με το οξειδωτικό στρες.
Είναι πολύ σημαντικό να γνωρίζουμε τι συμβαίνει με το οξειδωτικό στρες στο σπέρμα γιατί αυτό επιτρέπει τον πιο στοχευμένο σχεδιασμό της θεραπείας υποβοηθούμενης αναπαραγωγής, ανάλογα με τις ιδιαίτερες ανάγκες του συγκεκριμένου ζευγαριού.
Ποιος πρέπει να κάνει αυτήν την εξέταση;
Ο έλεγχος οξειδωτικού στρες ενδείκνυται ιδιαίτερως στις ακόλουθες ομάδες:
ζευγάρια που αντιμετωπίζουν ιδιοπαθή ανδρική υπογονιμότητα
ζευγάρια με ιστορικό επαναλαμβανόμενων αποβολών ή αποτυχημένων προσπαθειών υποβοηθούμενης αναπαραγωγής
άντρες με λοιμώξεις του αναπαραγωγικού συστήματος (π.χ. προστατίτιδα)
άντρες με επιβαρυντικό τρόπο ζωής (π.χ. κάπνισμα, διατροφικές συνήθειες, έλλειψη ή υπερβολική άσκηση, κτλ)
Πώς γίνεται η εξέταση;
Γίνεται στο δείγμα σπέρματος που θα φέρει ο εξεταζόμενος στο ιατρείο για το σπερμοδιάγραμμα.
Πώς αντιμετωπίζεται;
Η συνήθης αντιμετώπιση είναι η χορήγηση συμπληρωμάτων διατροφής (αντιοξειδωτικά) αρχικά για 4-6 εβδομάδες. Τότε συστήνεται η επανάληψη της εξέτασης. Σε περίπτωση που δεν υπάρξει βελτίωση προτείνεται περαιτέρω έλεγχος. Επιπλέον, συνήθως προτείνονται αλλαγές στον τρόπο ζωής, όπως η διακοπή του καπνίσματος και ο περιορισμός κατανάλωσης αλκοόλ.
Προσοχή: Δεν πρέπει να λαμβάνεται αντιοξειδωτική αγωγή χωρίς πρώτα να γίνεται μέτρηση του οξειδωτικού στρες και της κατάτμησης του DNA διότι μπορεί να έχει αντίθετα αποτελέσματα. Επιπλέον, μετά το πέρας της λήψης της αγωγής πρέπει να επαναλαμβάνεται η μέτρηση της κατάτμησης του DNA για την αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας της θεραπείας.
